Oficjalnie zakażenie wirusem HIV w Polsce zdiagnozowano u około 19 tys. osób, jednak szacuje się, że osób zakażonych może być nawet 2-3 razy więcej. Jedyną pewną metodą diagnostyki zakażeń są testy na HIV, czyli specjalistyczne badania krwi wykonywane w laboratorium.
Z tekstu dowiesz się:
- na czym polegają testy na HIV,
- kiedy zrobić test na HIV,
- jak wygląda badanie na HIV i gdzie zrobić test na HIV.
Wirus HIV – czyli wirus nabytego niedoboru odporności (human immunodeficiency virus) – około 100 lat temu zmutował, przekroczył barierę gatunkową i z małp przeszedł na ludzi. Początkowo zarażali się nim głównie mieszkańcy Afryki, a w latach 70. XX wieku pojawił się w Ameryce Północnej i Europie.
Wirusem HIV można się zarazić na trzy sposoby – poprzez kontakt z krwią osoby zakażonej, podczas stosunku płciowego bez prezerwatywy z osobą zakażoną oraz wertykalnie (matka zaraża dziecko podczas porodu lub karmienia piersią). Zakażenie wirusem przebiega w kilku stadiach – u niektórych osób pierwsza faza jest bezobjawowa, u innych rozwinąć się może ostra choroba retrowirusowa. W kolejnym etapie układ odpornościowy zazwyczaj ulega odbudowie, ale nie pracuje już w pełni poprawnie. Może to trwać nawet do 10 lat, ale z biegiem czasu funkcjonowanie układu odpornościowego ulega upośledzeniu i u części osób rozwija się AIDS, czyli zespół nabytego niedoboru odporności. W jego przebiegu u pacjenta pojawiają się rozmaite infekcje, zakażenia i choroby, które ostatecznie wyniszczają organizm i doprowadzają do śmierci.
Testy na HIV – jedyna pewna metoda diagnostyki
Jedyną w pełni miarodajną metodą diagnostyki zakażeń wirusem HIV są testy na HIV, czyli laboratoryjne badania krwi żylnej pobranej od pacjenta. W laboratoriach w Polsce powszechnie dostępne są testy wykrywające obecność przeciwciał przeciwko wirusowi HIV-1 oraz HIV-2 (bardzo rzadko występującego w naszym kraju) – są to tzw. testy przesiewowe, oparte na metodzie ELISA. Jeśli tego typu test na HIV daje wynik negatywny, oznacza to, że nie znaleziono przeciwciał, a pacjent nie jest zakażony. Pozytywny wynik testu przesiewowego nie jest jeszcze dowodem na zakażenie – zdarza się bowiem, że wynik testu jest fałszywie dodatni. Dlatego musi on zostać jeszcze potwierdzony wynikiem testu Western-blot o dużej swoistości względem wirusa.
Test na HIV – kiedy wykonać?
Test na wirusa HIV wykonywany jest u pacjentów, u których wystąpił czynnik zwiększający ryzyko zakażenia, taki jak:
- przygodny seks bez prezerwatywy,
- wykonanie tatuażu w niesterylnych warunkach,
- kontakt z cudzą krwią przez błony śluzowe lub uszkodzoną skórę,
- zakłucie się igłą niewiadomego pochodzenia,
- przyjmowanie dożylne substancji,
- występowanie tzw. chorób wskaźnikowych (m.in. cytomegalia narządowa, gruźlica płucna i pozapłucna, toksoplazmoza mózgu, nawracające zapalenia płuc, nawracające zakażenia bakteryjne).
Przesiewowy test na wirusa HIV można wykonać już po 6-8 tygodniach od ekspozycji na zakażenie – wówczas pozwala on już wykryć ewentualne przeciwciała.
Testy na HIV – jak i gdzie?
Test na HIV nie wymaga od pacjenta specjalnego przygotowania. Polega po prostu na pobraniu niewielkiej próbki krwi żylnej, która następnie poddawana jest specjalistycznej analizie laboratoryjnej. Może być wykonywany o dowolnej porze dnia, nie trzeba się na niego zgłaszać na czczo.
W Polsce nieodpłatne testy na HIV wykonuje się:
- imiennie na podstawie skierowania wystawionego przez lekarza,
- anonimowo u osób zgłaszających się do jednego z Punktów Konsultacyjno-Diagnostycznych,
- u osoby zamierzającej być krwiodawcą.
Odpłatnie test na HIV można natomiast wykonać w zdecydowanej większości przychodni i laboratoriów. Wyniki są dostępne maksymalnie w ciągu kilku dni.
W wielu aptekach dostępny jest tzw. domowy test na HIV, który można wykonać samemu z kropli krwi lub ze śliny. Czułość takich testów jest jednak niedostateczna – wynik ujemny nie wyklucza zakażenia, a dodatni musi być zawsze potwierdzony testem laboratoryjnym.
